Verzuim kost Nederlandse werkgevers veel geld en steeds vaker wordt geschreven dat dit verzuim veroorzaakt wordt door psychische klachten. Door burn-out. Werkstress is inmiddels beroepsziekte nummer 1 in Nederland. De heersende gedachte is dat op de bank liggen en wachten tot je beter bent dé manier is om te herstellen. Maar dat is het niet, zeggen experts. Sterker nog: ‘Het is vaak de allerslechtste optie.’ Voordat we daar in dit blog inhoudelijk verder op ingaan, analyseren we eerst de grootte van het probleem.
Hoe groot is het probleem nu echt?
We horen overal dat psychische klachten enorm toenemen. De landelijke luisterlijn Sensoor bevestigt deze geluiden. Nog nooit eerder hebben zoveel mensen met psychische problemen contact gezocht met deze luisterlijn als in het eerste kwartaal van dit jaar. Meer dan 22.000 mensen zochten hulp. Dat is een stijging van bijna 20% vergeleken met dezelfde periode in 2017. Volgens Senoor neemt het aantal ‘alarmerend snel’ toe. De belangrijkste oorzaak die Sensoor ziet zijn de oplopende wachttijden in de ggz. Dat is zorgelijk want de lange wachttijden verergeren de psychische klachten.
Ook uit recente onderzoeken blijkt dat het een groot probleem is. Bijvoorbeeld uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden. Deze wordt uitgevoerd door TNO. Hieruit blijkt volgens het CBS dat de psychische overbelasting veruit de grootste oorzaak is van verzuim langer dan vier dagen. Dit bevestigt ook het beeld dat psychische klachten één de grootste oorzaken van lang verzuim is. Met name burn-out. Om dit te concretiseren zetten we de meest voorkomende oorzaken uit het onderzoek op een rij:
Uitglijden, struikelen of vallen: 12.000 keer
Fysieke overbelasting: 15.000 keer
Psychische overbelasting: 24.000 keer
Dat geeft een overduidelijk beeld. Een zorgelijk beeld.
Wat wordt er verstaan onder psychische overbelasting?
Psychische overbelasting gaat om PSA klachten, burn-out, stress. PSA staat voor PsychoSociale Arbeidsbelasting. Ruim driekwart van het psychisch verzuim heeft te maken met stress. De stress kan zowel gerelateerd zijn aan het werk als aan privé. Voorbeelden van werkgerelateerde stress zijn conflicten, digitalisering, werkdruk en intimidatie. Voorbeelden van privé-gerelateerde stress zijn de combinatie mantelzorg, geldzorgen en rouwverwerking. De gemiddelde verzuimduur bij psychisch verzuim bedraagt 180 dagen. Bij burn-out is de verzuimduur gemiddeld 242 dagen. Burn-out is de uitkomst van een langdurig proces. Dit in tegenstelling tot overspannenheid. Dat heeft vaak een accuut begin door een ingrijpende gebeurtenis of verandering in werk of privé.
Hoe is de aanpak van deze problematiek?
Niet goed. Zoals al aangegeven lopen de wachttijden bij ggz enorm op. Tijdens deze wachttijd verergeren de psychische klachten. Het gevolg is dat het herstel daardoor nog langer duurt. Terwijl bekend is dat vroegtijdig ingrijpen bij psychisch verzuim de verzuimduur met 25% reduceert. Dat is belangrijk. Want het gaat om veel geld en (nog belangrijker) om mensen. Psychisch verzuim kost per geval als snel 50.000 euro en veroorzaakt veel leed. En een gemiddelde burn-out kost 60.000 euro. Het Trimbos Instituut berekende dat psychisch verzuim jaarlijks totaal 2,7 miljard euro kost.
Wie heeft last van burn-out?
De zogenaamde millennials lijken extra vatbaar voor de burn-out. Dat komt waarschijnlijk door de hoge verwachtingen die ze hebben van zichzelf (en opgelegd krijgen van hun omgeving). In 2012 kreeg DJ Hardwell op 25-jarige leeftijd een burn-out. Hij is verschillende keren uitgeroepen tot beste dj ter wereld. Hij is inmiddels gestopt als dj omdat het dj-leven hem te veel tijd vergt om ‘een normaal persoon’ te zijn. Maar ook bij andere generaties speelt dit. Bijvoorbeeld bij onze nationale voetbalheld Marco van Basten. Hij legde zijn functie neer bij AZ noodgedwongen neer. De voormalig topman van AkzoNobel, Ton Buchner, viel uit met een burn-out. En recent meldde de topman van Tesla, Elon Musk recent dat zijn fysieke gezondheid achteruit gaat. En dat hij zonder pillen niet meer kan slapen. De aandelenkoers van Tesla daalde sterk door de berichtgeving van Elon Musk.
Voorkomen
Werkgevers zijn nog te vaak gefocust op het moment dat problemen ontstaan. Maar dan is het eigenlijk al te laat. In tegenstelling tot Elon Musk stelt de topman van Amazon, Jeff Bezos, dat zijn nachtrust van acht uur goed is voor de aandeelhouders. Hij stelt dat de kwaliteit van zijn beslissingen met 5 tot 20 procent achteruitging als hij niet genoeg had geslapenHij stelt dat de carrière afhangt van de kwaliteit van beslissingen. Niet van de kwantiteit. Voorkomen is dus beter dan genezen. En vitaliseren is beter dan voorkomen.
Vitaliseren
Om van langer doorwerken een succes te maken, is meer nodig dan mooie woorden. Of goede voorbeelden en speciale dagen en weken met aandacht voor duurzame inzetbaarheid. Fruit bij de balie of een week met aandacht voor werkstress levert weinig op. Kijk bijvoorbeeld naar de problematiek rondom langer doorwerken. Dat vereist gerichte maatregelen om mensen daar tijdig op voor te bereiden. En niet pas iets in actie komen als zij al klachten hebben of zich ziekmelden. Het vereist gerichte interventies om het werkvermogen van mensen op peil te brengen en te houden. Een goed geïmplementeerd en effectief arbobeleid om van daaruit Duurzame Inzetbaarheid vorm te geven. Met meer pro-activiteit van én faciliteiten voor de werknemers.
De rol van HR en de leidinggevende
In maart 2018 publiceerde HR Praktijk de resultaten van een onderzoek onder HR-professionals. Ze hebben met Robidus onderzocht hoe werkgevers langdurig verzuim tegengaan. Maar liefst 70% van de organisaties voert geen proactief verzuim. Het is dan ook niet zo vreemd dat langdurig complex verzuim stijgt. Een andere opmerkelijke uitkomst van het onderzoek is dat 80% van de leidinggevenden niet in staat is dreigend langdurig verzuim tijdig te herkennen. Desondanks vindt HR dat de leidinggevende de centrale persoon is als het gaat om verzuimpreventie. Vaak worden leidinggevenden hier echter niet in ondersteund.
Regie op verzuim
Is het dan verstandig om de leidinggevende zo centraal te stellen? Bij het veelgeprezen eigen regie-model is het idee dat de leidinggevende de verantwoordelijkheid pakt. De weerbarstige praktijk maakt dit toch lastig. Het ontbreekt de leidinggevende vaak aan de tijd ze worden onvoldoende gefaciliteerd. De leidinggevende wordt beter gefaciliteerd wanneer een centrale partij de regie op het verzuimproces voert en de leidinggevende ondersteund. Zeker bij langdurig complex verzuim moet het zwaartepunt meer bij HR liggen.
Verbeteringen
De kansen liggen dus bij proactiviteit en preventie. Een goed geïmplementeerd en effectief arbobeleid. En verzuimmanagement waarbij actief wordt gestuurd op interventies en herstel. Daarbij is altijd een interventie gaande om herstel of re-integratie te bevorderen. Een snelle analyse van de verzuimcijfers kan al heel eenvoudig. Veel kort verzuim zegt iets over de cultuur binnen een organisatie. Bij veel lang verzuim is er verbetering mogelijk in de begeleiding en behandeling.
De oproep
De oproep is om de weg te bewandelen van verzuim naar activering naar inzetbaarheid. Een simpel en effectief middel is om niet meer te rapporteren in verzuimpercentages maar in inzetbaarheidspercentages. Het gaat dus niet om een verzuimpercentage van 5% maar om een inzetbaarheidspercentage van 95%. Investeer je in middelen om het verzuim terug te brengen of in middelen om de inzetbaarheid te verhogen?
De roze olifant
De roze olifant is hierbij het ultieme voorbeeld. Als iemand vraagt níet te denken aan een roze olifant dan móét je automatisch wel denken aan een roze olifant. Of je nou wilt of niet. Als we stellen dat we het níet meer over verzuimpercentages gaan hebben, hebben we het over verzuimpercentages. Er is een paradigmashift voor nodig. Denk en handel vanuit inzetbaarheidspercentages. De benodigde interventies om het verzuimpercentage te verlagen zijn andere dan om het inzetbaarheid percentage te verhogen.
Contact
Voor verdere tips, vragen of suggesties nodigt Covades jou graag tot contact. Vind je dit blog interessant? Like, deel of geef commentaar. Hiermee zorg je dat ook jouw relaties er hun voordeel mee kunnen doen.
